.

Biblijne ABC (41) - Księga Sędziów. 4 października 2015

Kolejna z omawianych przez nas ksiąg być może najpełniej zasługuje na miano księgi historycznej, a do takiej właśnie kategorii została przez badaczy Biblii zakwalifikowana. Od razu przy tym zaznaczmy, że wymienieni w jej tytule sędziowie nie do końca są tymi, o których byśmy w pierwszej chwili pomyśleli.

Zakres czasowy opisywanych w Księdze Sędziów wydarzeń obejmuje około 300 lat następujących po śmierci Jozuego. Plemiona Izraela żyją już w zdobytej krwawo ziemi Kanaan, ale nie wykształciły żadnego centralnego ośrodka władzy. O ile nie stanowi to większej przeszkody dla codziennego normalnego funkcjonowania, o tyle okazuje się znaczącą niedogodnością w chwili kryzysu. Potrzeba oddziaływania powszechnie uznawanego autorytetu ujawniała się na przykład wtedy, gdy należało rozstrzygnąć problem prawny, osądzić jakąś sprawę. Zadania takiego podejmowali się charyzmatyczni przywódcy, zwani sędziami.

Ostateczna redakcja Księgi Sędziów nastąpiła zapewne w okresie wygnania babilońskiego jako część wielkiego działa nawiązującego do tradycji deuterononistycznej. Niewykluczone jednak, że dokonana została wcześniej, być może nawet około 1000 roku przed Chrystusem.

Teologia Księgi Sędziów dotyczy głównie zagadnienia wierności Bogu. Przesłanie jest dość proste i dla odbiorcy czytelne: Naród Wybrany o tyle może liczyć na pokój, pomyślność i błogosławieństwo, o ile będzie trwał przy zawartym z Bogiem przymierzu. Wszelkie odstępstwa od wierności JHWH skutkują niepowodzeniami, klęskami i groźbą zagłady. Drogą ratunku jest powrót do wierności przymierzu; do niego wzywają Sędziowie, działający z mandatu Najwyższego.

Tradycyjnie wśród postaci występujących w księdze wyróżnia się sześciu sędziów większych i sześciu mniejszych. Trzonem księgi są opowiadania o ich (bohaterskich niejednokrotnie) czynach, których skutkiem jest ocalenie Izraela. Znamienne jest przy tym, że siła, znaczenie i moc kolejnych bohaterów nigdy nie wynikają z ich przyrodzonych zalet, ale zawsze są skutkiem działania Boga poprzez wiernych Mu ludzi. Niektóre postaci – jak Samson czy Gedeon – zyskały znaczną rozpoznawalność; ich imiona funkcjonują w obiegu kultury powszechnej.

Pieśń Debory i Baraka (Sdz 5, 1 – 35) uważana jest za jeden z najstarszych fragmentów Pisma Świętego; prawdopodobnie tekst ten powstał w XII wieku przed Chrystusem i wiele lat później włączony został do powstającej księgi.