.

Biblijne ABC (36) - Imię Boga. 2 sierpnia 2015

W poprzednim odcinku naszego cyklu zapowiedzieliśmy zajęcie się kwestią imienia Boga. Skoro słowo się rzekło – spróbujmy (choć łatwo nie będzie…). Na początek proponujemy wytężyć wzrok…

. Tekst, zamieszczony powyżej, to fragment Biblii zapisany w języku hebrajskim – tu akurat chodzi o początek Księgi Rodzaju. Drodzy Czytelnicy niech uwierzą na słowo, że zasadnicza linia tekstu (czytanego zresztą od prawej do lewej strony) zawiera same spółgłoski. Wyłącznie ze spółgłosek składało się pierwotne pismo hebrajskie – przez całe wieki wystarczało to do utrwalenia mowy. Późniejszy rozwój języka, narastanie jego skomplikowania i konieczność oddania w piśmie wielu niuansów spowodowały, że zaszła konieczność notowania także samogłosek. Ich zapis to kombinacja kropek i kresek pod i nad zasadniczym tekstem.

Powyższy wstęp konieczny jest, by zrozumieć zagadnienie zapisywania imienia Boga. Objawione ono zostało Mojżeszowi w scenie utrwalonej w Księdze Wyjścia: „Jestem, który Jestem”. W zapisie hebrajskim imię to wygląda tak:

Celowo użyliśmy słowa „wygląda”. Dlaczego nie zapytaliśmy, jak się to słowo wymawia? Otóż Izraelici w ogóle nie wymawiali imienia Boga – bardzo rygorystycznie traktując polecenie drugiego przykazania Dekalogu. Gdy w tekście biblijnym napotykali powyższy tetragram (czyli zestaw czterech liter: JHWH), w miejsce zakazanego imienia wypowiadali słowo Adonai lub też Elohim. Oba te wyrażenia greckie tłumaczenie Starego Testamentu oddaje jako „Kyrios”, to samo słowo jest w tekście łacińskim. Polskie tłumaczenia oddają je jako „Pan”. W pewnych środowiskach pobożnych Żydów przyjęła się praktyka, że do znanego wszystkim tetragramu JHWH dopisywano znaki samogłosek: albo ze slowa Adonai (czyli a-o-a), albo od słowa Elohim (w tym wypadku e-o-i), dla ułatwienia lektury tekstu – które ze słów użyć w danym miejscu zamiast „niewymawialnego” JHWH.

Gdyby literalnie przeczytać powstały zapis, powstaje sztuczne słowo, nie istniejące w języku hebrajskim: Jehowih lub Jehowah. Tyle tylko, że żaden Żyd nigdy takiego słowa nie znał, ani go nie wypowiadał.