.

Biblijne ABC (35) - Księga Wyjścia. 19 lipca 2015

Druga księga Starego Testamentu w języku hebrajskim tytułowana jest „Szemot” (imiona – od pierwszego wyrazu tekstu). W tłumaczeniach greckim i łacińskim przyjął się termin Exodus; polski tytuł jest kalką tego ostatniego.

Księga Wyjścia i wydarzenia w niej opisane (a bardziej jeszcze orędzie zbawcze, które one niosą) mają ogromne znaczenie dla teologii, zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu. W warstwie historycznej mamy tu Mojżesza jako wysłannika i realizatora woli Boga, który wyprowadza Naród Wybrany z niewoli egipskiej. Z punktu widzenia teologii na plan pierwszy wysuwa się temat przymierza, zawartego przez Boga ze swoim ludem pod górą Synaj. Oba zagadnienia będą wielokrotnie powracać na kartach Starego Testamentu, zaś w Nowym Testamencie zostaną przedstawione w świetle ostatecznego uwolnienia od grzechu, które dokona się poprzez zbawienie, dokonane na Krzyżu.

Egzegeci dzielą najczęściej księgę na trzy części: do 12 rozdziału mamy do czynienia z przygotowaniem do wyjścia z Egiptu, następnie do 18 rozdziału zapoznajemy się z wyjściem z niewoli i drogą na Synaj, a od 19 rozdziału mowa jest o przymierzu, zawieranym pod ta pustynną górą. W odróżnieniu od Księgi Rodzaju, Exodus jest księgą znacznie bardziej jednorodną i spójną. Wzmiankowana już tu teoria źródeł widzi u podstaw jej redakcji przede wszystkim tradycję jahwistyczną. Opisując rodzaj literacki księgi najczęściej mówi się o epopei. Ostateczna redakcja nastąpiła zapewne w VI – V w. p.n.e., niewątpliwie pod wpływem refleksji teologicznej narodu po dramacie niewoli babilońskiej.

W warstwie teologicznej zwraca uwagę najpierw objawienie Mojżeszowi imienia Boga – hebrajskie JHWH, tłumaczone przez nas „Jestem, który jestem” (problematykę tego imienia postaramy się niebawem rozwinąć). Następnie Bóg wyprowadza wybrany przez siebie naród z opresji, dając przy tym wielokrotnie dowody swojej potęgi i wszechmocy (plagi egipskie). Kluczowym zagadnieniem jest zawarcie przymierza – jak zawsze, dokonuje się ono z inicjatywy Boga i na przedstawionych przez Niego warunkach. Dziedzictwem tego przymierza jest Prawo, do przestrzegania którego lud się zobowiązuje – z Dekalogiem, jako swoistym streszczeniem Tory na czele. Ponadto cała księga jest obfitującym w liczne przykłady hymnem sławiącym opiekę, jaka Bóg sprawuje nad swoim ludem, wyprowadzając go z niewoli i uwalniając od prześladowców.