Kult Najświętszej Maryi Panny. 12 lipca 2015

Szczególną formą kultu świętych jest w Kościele cześć oddawana Najświętszej Maryi Pannie. Jest ona charakterystyczna dla Kościoła Katolickiego i kościołów wschodnich – stanowczo odcinają się odeń kościoły protestanckie.

W chrześcijańskiej starożytności wartym zauważenia jest wyjątkowy kult, jakim cieszyła się osoba Maryi w Efezie (Azja Mniejsza). Powszechnie wiąże się to miejsce z faktem wspólnego zamieszkania Matki Jezusa ze Świętym Janem („…wziął ją do siebie”). Zaznaczmy przy tym, że w początkach nauczania Kościoła istniał ogromnie znaczący spór pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami kultu Maryi. Jego zakończenie wiąże się z rozstrzygnięciami soborów w Efezie i Chalcedonie (V w.), kiedy to zgodzono się co do używania wobec Niej tytułu Theotokos (Bogurodzicy). Należy przy tym wyraźnie zaznaczyć, że istotą tego kultu nie jest boskość Maryi (byłaby to herezja), ani Jej osobista świętość (choć nie możemy co do niej mieć wątpliwości), ale szczególna rola, jaką Maryja odegrała w dokonanym dziele zbawienia - stała się Matką Zbawiciela, a więc przy Jej współudziale dokonała się tajemnica Wcielenia. Z tej racji wierni mogą się zwracać do Boga za jej pośrednictwem (zwróćmy uwagę na formułę „módl się za nami” np. w Litanii Loretańskiej; osoba Maryi nie jest źródłem łask, o które zabiegamy, a jedynie wyprasza je nam u Boga).

Istnieje przeogromne bogactwo form, w których przejawia się kult Bogurodzicy. Kalendarz liturgiczny wymienia ponad 30 świąt i obchodów ku Jej czci. Ilość kościołów pod Jej wezwaniem trudna jest wręcz do oszacowania. Osobie Maryi poświęcone są niezliczone pieśni, modlitwy i nabożeństwa; czcimy Jej osobę nadając Jej liczne zaszczytne tytuły. Szczególną formą kultu jest funkcjonowanie sanktuariów maryjnych – ich liczba choćby w naszym kraju idzie w setki. Najpowszechniejszą i najczęściej odmawianą modlitwą maryjną jest różaniec.

W czasach najnowszych głębokie odczytanie teologii maryjnej dał papież Jan Paweł II. Za motto swojego posługiwania obrał „Totus tubus” (Cały Twój, [w domyśle] Maryjo). Swoją pierwszą encyklikę Redemptoris Mater poświęcił roli Maryi w życiu pielgrzymującego Kościoła. Niemal wszystkie swoje wystąpienia i dokumenty kończył wezwaniem do modlitwy przez pośrednictwo Maryi. Jako pamiątkę z oficjalnych i nieoficjalnych spotkań zawsze wręczał gościom różaniec. W 2002 roku rozszerzył modlitwę różańcową o tajemnice światła.

Powrót do listy katechez