.

Biblijne ABC (27) - Pierwszy List Świętego Jana. 22 marca 2015

Kolejnymi pismami zaliczanymi do grupy listów powszechnych są trzy listy sygnowane imieniem Świętego Jana Apostoła. Dziś zajmiemy się pierwszym z nich, zostawiając omówienie pozostałych na kolejny odcinek naszego cyklu.

Tradycyjnie bibliści przypisują autorstwo tego listu Świętemu Janowi, jednemu z Dwunastu Apostołów i autorowi czwartej z kanonicznych Ewangelii. Na podstawie tekstu nie sposób odnieść się do tej kwestii; autor wspomina jedynie, że osobiście znał Jezusa. Nie brak uczonych, którzy twierdzą, że dzieło wyszło spod pióra jednego z uczniów Jana, czerpiącego z jego dorobku teologicznego. Przyjmuje się, że list powstał w końcu I w., ale nie brak głosów za datowaniem znacznie późniejszym.

Adresatami listu są wspólnoty chrześcijan, pochodzących z judaizmu, zamieszkujące Azję Mniejszą. Autor, mając na względzie czystość ich wiary, pragnie ustrzec ich przed fałszywymi nauczycielami, głoszącymi przewrotne nauki. Główne zagrożenie istniało ze strony gnostyków (od gr. gnosis – wiedza). Wyznawcy tego poglądu twierdzili, że zbawienie otrzymuje ten, kto posiada wiedzę. Owa wiedza była przez nich swoiście pojmowana, miała w sobie coś z pogranicza wiedzy tajemnej, dostępnej jedynie wtajemniczonym. Apostoł wyraźnie naucza, że od poznania ważniejsza jest miłość. Jako wyraźne kryterium rozpoznania fałszywych nauczycieli podaje uznane faktu, że Chrystus przyszedł w ciele.

Omawiane dzieło nie ma adresu ani końcowych pozdrowień. Jego kształt mało przypomina list; o wiele bardziej wskazuje na formę homilii chrzcielnej. Niemniej nie brakuje w tekście serdecznego odniesienia do adresatów jak również autentycznego zatroskania o czystość ich wiary.

Centralnym tematem listu jest zjednoczenie (wspólnota, łączność, komunia) wiernych z Bogiem. Wokół tego głównego wątku autor buduje jakby spiralną strukturę, kilkakrotnie wracając do opisania podstawowych kryteriów tego zjednoczenia. Są nimi: sprawiedliwość, miłość i wiara. Autor trzykrotnie powiela ten schemat, za każdym razem pełniej rozwijając myśl zawartą w poprzedniej sekcji.

Pierwszy List Świętego Jana w wielu aspektach przypomina Ewangelię Janową. Podobny jest w nim styl i słownictwo, pokrewna jest stylistyka, wiele jest podobieństw w gramatyce. Język tekstu jest poprawny, ale słownictwo ubogie i niewyszukane. Styl wyraźnie naprowadza na semickie pochodzenie autora.