.

Biblijne ABC (22) - List do Filemona. 11 stycznia 2015

Kanon Nowego Testamentu oprócz ksiąg o fundamentalnym znaczeniu dla teologii zawiera także pisma o treści prywatnej, wręcz osobistej. Takim dokumentem jest list Świętego Pawła do Filemona.

Z pozoru wydaje się on być prywatnym „bilecikiem” wysłanym do jednego ze znaczniejszych mieszkańców Kolosów, by załatwić sprawę zbiegłego niewolnika Onezyma. Autor zachowuje w nim jednak oficjalną formę epistolarną, przyjętą w tamtych czasach, a ponadto porusza sprawę niezmiernie ważną, wręcz fundamentalną dla funkcjonowania rodzącego się Kościoła – stosunek chrześcijaństwa do problemu niewolnictwa. Zapewne te względy rzutowały na włączenie pisma do kanonu ksiąg świętych.

Powszechnie przyjmuje się, że dzieło to jest współczesne Listowi do Kolosan. Autor znajduje się w więzieniu, w jego otoczeniu wymienione są te same osoby co we wcześniej omawianym liście, spójne z nim są styl i słownictwo. Mamy w tekście wzmiankę o osobistym pisaniu listu przez samego Pawła – dodatkowo podkreśla ona osobisty charakter przesłania.

Treść listu dotyczy odesłania do Filemona jego zbiegłego niewolnika, Onezyma. Na podstawie treści możemy jedynie pośrednio wnioskować o przyczynach ucieczki, a wiedza historyczna dostarcza nam informacji o ówczesnych stosunkach społecznych i sposobie traktowania zbiegłych niewolników. Apostoł Narodów odwołuje się do chrześcijańskiej postawy adresata listu i prosi o przyjęcie Onezyma (który w międzyczasie nie tylko przyjął chrzest, ale i stał się współpracownikiem Pawła) już nie jako niewolnika, ale jako brata w wierze i umiłowanego syna.

Charakterystyczne jest, że wstawiając się za zbiegiem, Paweł nie odwołuje się do kryterium prawa, tak bardzo przecież ważnego w świecie rzymskim. Jakkolwiek w świetle przepisów Onezym jest przestępcą (i w domyśle zasługuje na niezmiernie dotkliwe ukaranie), to jako brat w wierze godzien jest być przyjętym do domu. Apostoł nie wzywa do nagłego i natychmiastowego burzenia zastanego ustroju społecznego, ale do funkcjonowania w nim zgodnie z duchem miłości.

List do Filemona jest jednym z najkrótszych pism w Nowym Testamencie, a zarazem świadectwem nie tylko nauczania Dobrej Nowiny, ale i praktycznego jej odnoszenia do konkretnych życiowych sytuacji.