.

Ambona. 7 grudnia 2014

Ponieważ liturgia Mszy Świętej składa się z celebracji głoszenia Słowa Bożego i z liturgii eucharystycznej, stąd drugim dominującym elementem w wystroju świątyni chrześcijańskiej jest miejsce odczytywania Pisma Świętego. Tradycyjnie takim miejscem w kościele jest ambona, zwana także kazalnicą.

W pierwszych wiekach świątynie miały raczej prosty wystrój, nie stosowano szczególnie wyróżniających się mównic. Od V – VI wieku budowano ambony w formie trybuny wspartej na kolumnach. W średniowieczu konstruowano okazałe ambony, umieszczane na ścianach świątyni lub na filarze (z wejściem po schodkach). Ta ostatnia forma miała swój szczególny rozkwit w okresie baroku, gdy wcale nierzadko tworzono okazałe i wyszukane konstrukcje. Klasyczna ich forma składa się z korpusu – mównicy, zaplecka i baldachimu. Boki korpusu były bogato zdobione; oczywiście dominowały w tym miejscu tematy biblijne. Jednym z często spotykanych motywów było umieszczanie na czterech ścianach symboli czterech Ewangelistów. Współcześnie coraz częściej Słowo Boże czytane jest od niewielkiej ambonki, najczęściej w formie pulpitu czy mównicy. Elementem zdobiącym bywa barwne przykrycie w kolorze aktualnego okresu liturgicznego.

Pewną ciekawostką jest, że zazwyczaj ambony umieszczano po lewej stronie kościoła (patrząc w stronę ołtarza). Była to tzw. strona kobiet; jedno z możliwych tłumaczeń tego zjawiska jest takie, że to właśnie kobieta (a dokładnie Maria Magdalena) doniosła Apostołom o Zmartwychwstaniu Chrystusa, i dlatego miejsce głoszenie Słowa Bożego jest z tej strony umieszczone.

Sobór Watykański II polecił umieszczać ambonę w pobliżu ołtarza (by nie rozpraszać uczestniczących, ale koncentrować ich uwagę na tym, co w kościele najważniejsze). Nie powinna ona też być zbyt wysoka ani nadmiernie rozbudowana. W nowo budowanych kościołach bardzo często rezygnuje się z osobnej konstrukcji, poprzestając na pulpicie. Wielu obecnych kaznodziejów zrezygnowało z użytkowania ambony; głoszą Słowo Boże stojąc przy ołtarzu.

W kościołach protestanckich (gdzie czytanie Biblii jest szczególnie zaakcentowane i wyróżnione) spotyka się ambony wkomponowane w ołtarz, stanowiące z nim jedną całość. Mówimy wtedy o ambonie ołtarzowej. Zazwyczaj jest ona umieszczana w centralnej części prezbiterium.