Uroczystości, święta, wspomnienia. 26 października 2014
Przed wakacjami pisaliśmy w tym miejscu o kalendarzu liturgicznym. Zaznaczyliśmy wtedy ogólnie, że poszczególne obchody mogą mieć przypisaną różną rangę. Dziś nieco informacji na ten temat.
W miarę formowania się kalendarza liturgicznego okazywało się, że wcale nierzadko poszczególne obchody zbiegają się w czasie. Szczególnego znaczenia nabierała sprawa, gdy ogłaszano coraz to nowych świętych i błogosławionych. Wcale nierzadko dochodziło do sytuacji, gdy w jednym dniu zbiegało się nawet kilka obchodów. Jednym z naturalnych wniosków było nadanie poszczególnym obrzędom różnych rang. Po reformach ostatniego Soboru w danym dniu celebruje się zawsze tylko jeden obchód (według tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych).
Najważniejszym z nich jest uroczystość. Jej liturgia rozpoczyna się wieczorem dnia poprzedzającego, od tzw. I Nieszporów (to ślad powszechnie niegdyś funkcjonującego zwyczaju wigilii czyli celebrowania w przeddzień – dziś kojarzącego się nam głównie z Bożym Narodzeniem i to niekoniecznie w kontekście liturgii). W uroczystości mówi się Chwała i Wierzę, przed Ewangelią są dwa czytania (prawie zawsze dobrane specjalnie na ten dzień), zwykle jest specjalna prefacja. Jeśli uroczystość zbiega się z obchodem wyższej rangi (np. Zwiastowanie wypada w Wielkim Tygodniu), przenosi się ją na najbliższy dzień wolny.
Mniejszą rangę ma święto. Nie ma ono I Nieszporów, nie odmawia się wtedy Wierzę; przed Ewangelią jest tylko jedno czytanie (zwykle czytania są dedykowane w lekcjonarzu na konkretne święto). W wypadku zbiegu z obchodem wyższej rangi święta nie przenosi się (jest w danym roku pomijane).
Najniższa ranga to wspomnienie. Może być ono obowiązkowe lub dowolne. Jego wyróżnikiem zazwyczaj jest jedynie własna kolekta (modlitwa zmienna w liturgii) i odpowiedni kolor szat. Czytania najczęściej brane są z dnia powszedniego, rzadko lekcjonarz przewiduje na jakieś wspomnienie czytania własne. Zauważmy, że określenie „wspomnienie” to w liturgii (inaczej, niż w języku potocznym) bardzo precyzyjny termin, z konkretnymi implikacjami dla celebracji.
Dni, w którym kalendarz liturgiczny nie przewiduje żadnego szczególnego obchodu, to dni powszednie (z łac. dni ferialne od feria – wolny).
Wzorcowy kalendarz liturgiczny jest na każdy rok wydawany przez Stolicę Apostolską. Na jego podstawie tworzone są kalendarze lokalne, uwzględniające kult tych świętych i te obrzędy, które funkcjonują np. w niektórych krajach. Także zakony mają przywileje tworzenia własnych kalendarzy liturgicznych, z uwzględnieniem własnych, często wielowiekowych tradycji kultu niektórych świętych.