Biblijne ABC (15). List do Filipian 5 października 2014
Kolejnym z tzw. listów więziennych Świętego Pawła jest pismo skierowane do chrześcijan żyjących w Filippi, mieście w Macedonii (rzymskiej prowincji, leżącej w europejskiej części imperium). Paweł nawiedził je w czasie swojej drugiej podróży misyjnej i z jego mieszkańcami połączyły go szczególnie silne więzy przyjaźni. Na ogół przyjmuje się, że list został napisany w czasie uwięzienia w Rzymie (rok 61 – 63). Część egzegetów uważa, że był pisany z Efezu, w czasie trzeciej podróży, a więc w połowie lat 50-tych. Za tą wersją przemawia fakt, iż miasto to znajduje się znacznie bliżej Filippi niż Rzym, a autor wspomina w liście o częstych kontaktach utrzymywanych z adresatami.
Treść listu znacząco odbiega od wielu innych pism Apostoła Narodów. Nie znajdziemy w nim ściśle doktrynalnych wywodów, teologicznych argumentacji. Jest to osobiste pismo, skierowane do przyjaciół, zachęcające do życia zgodnego z powołaniem ucznia Chrystusa (…”sprawujcie się w sposób godny Ewangelii Chrystusowej”). Głównym motywem jego napisania była hojność Filipian, którzy materialnie wsparli Pawła w jego działalności. Apostoł sławi ich szczodrość i dziękuje za pamięć i pomoc. W ten sposób Filipianie stali się współpracownikami w dziele głoszenia Ewangelii.
Na tle spontanicznych podziękowań i osobistych odniesień pojawiają się (jakby przygodnie) tematy odnoszące się do Jezusa Chrystusa. Wśród nich na pierwsze miejsce wybija się hymn o Jego uniżeniu i wywyższeniu (Flp 2, 6-11). Hymn podkreśla Boską naturę Jezusa i Jego istnienie przed Wcieleniem; z tego powodu ma duże znaczenie dla teologicznych rozważań na temat osoby Zbawiciela.
W wielu miejscach Paweł nawołuje adresatów do chrześcijańskiej radości, przede wszystkim płynącej z tego, że Ewangelia się rozprzestrzenia, a przyjście Pana jest bliskie. Zachęca, by adresaci nieustannie zdążali ku doskonałości. Za wzór wytrwałości i gorliwości stawia tu samego siebie, jako tego, który „został zdobyty przez Chrystusa”. Taka postawa nie wynika z braku pokory, ale raczej z tego, iż Paweł jest pewny, że kroczy właściwą drogą, a więc pragnie pociągnąć za sobą innych. Zaznacza przy tym, że „nasza ojczyzna jest w niebie” i uczniowie Chrystusa tam powinni kierować swoje dążenia i pragnienia.
W XX wieku krytycy zwrócili uwagę na zmiany tonu i tematyki listu. Wysnuto stąd hipotezę, że list do Filipian może być kompilacją kilku (mówi się o trzech) pism, skierowanych przez Apostoła do szczególnie przez siebie umiłowanej gminy.