Księgi liturgiczne.6 lipca 2014
Wspomnieliśmy już w niniejszym cyklu, że sprawowanie liturgii jest funkcją pełnioną w Kościele i w imieniu Kościoła. Z tej racji poszczególne jej elementy są ustalane przez odpowiednie instancje. Nie inaczej ma się rzecz z tekstami, które w liturgii są wypowiadane lub śpiewane. Ich treść nie jest dowolna, lecz (ukształtowana przez wielowiekową tradycję) musi być potwierdzona autorytetem Kościoła. Dlatego każdy, kto uczestniczy w liturgii, a przede wszystkim ten, kto jej przewodniczy, korzysta z zatwierdzonych ksiąg liturgicznych.
Najważniejszą z nich (i najbardziej rzucającą się w oczy, chociażby z racji gabarytów) jest Mszał. Sama nazwa podpowiada, że chodzi o księgę, zawierającą teksty używane przy celebracji Mszy Świętej. Dzielą się one na części stałe (w każdej celebracji jednakowe lub wybrane z 2 – 3 możliwych) i teksty zmienne, bardzo często unikalne dla pojedynczego dnia, obrzędu czy obchodu.
Drugą księgą, równie często używaną jest Lekcjonarz. Zawiera on teksty Pisma Świętego, wybrane i uporządkowane do używania w nabożeństwach, przede wszystkim w czasie Mszy Świętych. Oddzielne fragmenty są nazywane perykopami. Specjalną rolę przy uroczystych celebracjach może spełniać Ewangeliarz – jak sama nazwa wskazuje – zawierający tylko perykopy z Ewangelii. Bywa on specjalnie zdobiony; biskup błogosławi nim uczestników liturgii.
Przy sprawowaniu sakramentów używane są księgi, objęte wspólną nazwą rytuałów. W warunkach parafialnych najczęściej używamy tych, które zawierają obrzędy chrztu i zawarcia małżeństwa.
Istnieje także odrębna księga, zawierająca teksty używane w celebracjach, sprawowanych przez biskupa. Nosi ona nazwę pontyfikału. Zawiera np. obrzęd święceń kapłańskich, udzielania sakramentu bierzmowania czy konsekracji kościoła. Po ostatnim soborze nie występuje jako jednolity tom, ale ze względów praktycznych wydawany jest z podziałem na poszczególne obrzędy.
Kolejna z ksiąg, na co dzień używanych w parafii nosi nazwę Agendy Liturgicznej. Zawiera teksty rozmaitych nabożeństw, poświęceń i błogosławieństw. Ze względu na rozmaitość tradycji i miejscowych zwyczajów, może być wydawana przez poszczególne Kościoły lokalne.
Wszystkie księgi liturgiczne zawierają zarówno teksty, wypowiadane przez prowadzącego liturgię, jak i komentarze i wskazówki odnośnie przebiegu obrzędów. Te ostatnie tradycyjnie wyróżniane są czerwonym kolorem czcionki i stąd nazywane są rubrykami (od łac. ruber – czerwony).